ममता बॅनर्जी यांनी एकदा नकळत डाव्या सरकारच्या पराभवाची कहाणी ज्या नंदीग्राम गावतून सुरू केली होती ते गाव पुन्हा एकदा आंतरराष्ट्रीय स्तरावर प्रसिध्द झाले आहे. त्याच नंदीग्राम येथून विधानसभा निवडणूक लढवण्याची घोषणा ममता बॅनर्जी यांनी करून भाजपला आपली रणनीती बदलण्यास भाग पाडले आहे. एकेकाळी ममतांचा उजवा हात असलेला शुभेंदू अधिकारी दक्षिण बंगालमध्ये पक्ष स्थापनेसाठी पक्षाचा प्रतिनिधी चेहरा बनला होता, ममतांनी त्यांच्या विरोधात निवडणूक लढविण्याची घोषणा करून संघर्षाचे परिमाण बदलले आहेत. त्यांनी पारंपरिक भवानीपूर जागेऐवजी नंदीग्रामला मध्यभागी आणून एका दगडाने अनेक पक्ष्यांची शिकार करण्याचा विचार करीत आहेत.
गेल्या लोकसभा निवडणुकीत 18 जागा जिंकूनही भाजपा दक्षिण बंगालच्या या भागात फारसे काही करू शकले नाही. ममता बॅनर्जी भाजपच्या या महत्त्वाकांक्षेला थांबवून सत्ता समीकरणे आपल्या बाजूने झळकावण्याचा प्रयत्न करीत आहेत. वास्तविक या प्रदेशात अल्पसंख्याकांची संख्या निर्णायक ठरली आहे. पक्ष संवर्गातील मते मिळाल्यानंतर अल्पसंख्याकांची मते मिळवून उमेदवाराचा विजय निश्चित होतो. भाजप असे गृहीत धरत होते की ममता बॅनर्जी अल्पसंख्याक उमेदवाराला तिकीट देतील तर त्यांची झोळी जयश्री रामच्या घोषणेने मतांनी भरून जाईल. पण ममता बॅनर्जी यांनीच निवडणुका लढविण्याचे ठरवून भाजपला रणनीती बदलण्यास भाग पाडले आहे. या भागात तृणमूल काँग्रेसचा मजबूत कार्यकर्ता आहे, परंतु येथील कार्यकर्त्यांच्या बाबतीत भाजप मागासलेला होता. ती कमी शुभेंद्रू अधिकारी भरून काढतील, असे भाजपला वाटते या भागात शुभेंदू अधिकारी कुटुंबाचे वर्चस्व राहिले आहे. तृणमूल काँग्रेसचा केडर जो कोंडीत सापडला होता तो ममतांच्या नव्या पैजांमुळे आता पक्षात परतला आहे. ज्यामुळे शुभेंदू अधिकारी अडचणीत येऊ शकतात. त्याचे एक कारण म्हणजे ममता बॅनर्जी बचाव करण्याऐवजी अधिक आक्रमक पवित्रा घेत असल्याचे दिसते.
खरं तर राजकारणाच्या सर्व बाबी सोडून ममतांनी नंदीग्राममध्ये भाजपच्या हिंदुत्व कार्डाला उत्तर देण्यास सुरुवात केली आहे. आतापर्यंत भाजपाने ममतांची मुस्लिम तुष्टीची प्रतिमा तयार केली आहे, ममता बॅनर्जी नंदीग्राम रॅलीच्या मंचावरील चंडी मजकूराची उक्ती, मंदिरांचे परिक्रमा आणि शिवरात्रीला जाहीरनामा देण्याचे विधान ममतांच्या रणनीतीत स्पष्ट बदल दर्शविणारे आहेत. भाजपा या क्षेत्राच्या सत्तर टक्के बहुमताच्या मताधिक्याने विजय मिळवू इच्छित होता. आता ममता आपल्या धार्मिक बांधिलकी व्यक्त करुन आणि स्वत: ला ब्राह्मणची मुलगी म्हणून वर्णन करून आपली प्रतिमा बदलण्याचा प्रयत्न करीत आहेत, जी नंदिग्रामला हिंदुत्वाच्या नव्या प्रयोगशाळेत रूपांतर करीत असल्याचे दिसते. भारतीय लोकशाहीसाठी हा विडंबनाचा विषय असेल की नंदीग्राममध्ये जेथे विकास आणि तळागाळातील प्रश्नांवर मते मागितली जातात, तेथे धार्मिक ध्रुवीकरणाचा अवलंब करून निवडणुका जिंकण्यासाठी प्रयत्न केले जात आहेत. भारतीय लोकशाहीसाठी हे एक शुभ चिन्ह संकेत म्हणता येणार नाही. निसंशयपणे, ममता बॅनर्जी समोर आतापर्यंतचे सर्वात मोठे आव्हान आहे, की आपल्या कार्यकाळाच्या दशकानंतर, आपल्या आक्रमक निवडणूक रणनीतीसह देशभरात विजयासाठी प्रचार करीत असलेल्या भाजप पक्षाचा सामना करीत आहेत. केंद्रीय सत्तेत असण्याचा फायदा भाजपला आहे. परंतु असे असूनही, त्यांच्या आक्रमक वृत्ती आणि अतिरेकी राजकारणासाठी प्रसिद्ध असलेल्या ममता बॅनर्जी हे सोपे राजकारणी नाहीत. पश्चिम बंगालमध्ये डाव्या सत्तेच्या तीन दशकांहून अधिक सत्तेचा कालखंड संपविला आणि काँग्रेसविरूद्ध निर्णायक विजय मिळविणार्‍या ममता बॅनर्जी यांना राजकारणाची सर्व बाजू उत्तम प्रकारे अवगत आहे. आणि त्या सर्व रणनिती भाजपाविरुद्ध वापरत आहेत.
-विकास परसराम मेश्राम
मु.पो. झरपडा
ता.अर्जुनी मोरगाव
जिल्हा गोंदिया
मोबाईल: 7875592800
vikasmeshram04@gmail.com